Karien van der Loo: ‘Gesprek met Koning Willem Alexander was de kroon op het werk’

Foto: Karien van der Loo

Sinds het overlijden van haar man Toon zet de Oerlese Karien van der Loo zich in om een veiligheidsverbeterplan voor bedrijven in de wet te krijgen. Dankzij de vastberadenheid van Karien en haar broer Patrick is er al veel bereikt. Maar ze zijn er nog niet, en het woord opgeven kennen ze niet.

“Vandaag gaan we voor de 5e en laatste keer de veiligheidsdag bijwonen bij Xycarb. Vanwege de corona-maatregelen zal het totale programma aangepast worden. Het wordt korter, veel online en verspreid over meerdere dagen. Alle personeelsleden zijn verzocht mee te doen. Ook wij gaan weer meedoen. We gaan horen welke verbeteringen het afgelopen jaar zijn doorgevoerd en hoe het personeel dat heeft ervaren. Door corona moet men maximaal rekening houden met de gezondheid van elk personeelslid om op een veilige manier een veiligheidsdag te organiseren. Toch zet Xycarb door en komt men de afspraak na. Geen excuses en gewoon doen. Da’s Klasse! Begin 2021 gaan we samen de vijfjarige samenwerking op een officiële manier afsluiten.”

Kun je nog een keer het ongeval in 2014 bij Xycarb schetsen

“Op 13 augustus 2014 raakte mijn man Toon betrokken bij een arbeidsongeval bij Xycarb in Helmond. Samen met zijn collega was hij aan het werk in een reactor. Dat is een stalen vat dat tussen twee verdiepingen inhangt, het heeft een doorsnede van ongeveer 2 meter en het vat is 3 meter hoog. Ze wisten niet dat er argongas in de reactor hing. Dit gas is reukloos, kleurloos en smaakloos. Je ziet het niet, ruikt het niet en je proeft het niet. Argongas is zwaarder dan lucht. Daardoor blijft het als een wolk in de reactor hangen. Een teug is genoeg om bewusteloos te raken. Tijdens niet-regulier onderhoudswerk betraden de twee mannen het vat vanaf de bovenzijde en raakten direct bewusteloos. Op de IC, in coma heeft Toon nog 26 uur gevochten voor zijn leven. Op 14 augustus is Toon in het bijzijn van ons overleden.”

Het bedrijf werd veroordeeld tot een boete. Maar jij had daar een ander idee over

“Er volgde een rechtszaak. Het Openbaar Ministerie (OM) eiste een boete van € 180.000,00 en een sluiting van het bedrijf als binnen 2 jaar nogmaals een ongeluk zou gebeuren. Uiteindelijk werd het een veroordeling voor dood door schuld en een boete van € 75.000. In de rechtszaak ben ik geen partij. Het is het OM versus Xycarb. Ik zit op de publieke tribune.”

Je was niet tevreden met deze lage boete

“Nee, het OM ook niet en zodoende kwam er een hoger beroep. Dus weer een aantal jaren wachten op het hoger beroep. Ik wilde maar één ding: Dat het lijden zou stoppen. Maar hoe dan? Samen met Patrick (mijn broer) bedachten we een plan. Xycarb moest laten zien dat het anders moest met de veiligheid. Daarvoor hadden we een aantal punten:

• Vijf jaar lang het bedrijf één dag per jaar stil leggen en alleen maar met veiligheid bezig zijn.
• Vijf jaar lang € 20.00,00 per jaar extra besteden aan veiligheid. Vijf keer dat bedrag ging immers van de boete-eis af.
• Patrick en ik houden toezicht, samen met de door ons zelf uitgekozen deskundigen. Wij hebben geen verstand van veiligheid.
• En het allerbelangrijkste punt: Sorry zeggen tegen mijn zoon en mij voor wat er in de rechtszaal,  tijdens de eerste zitting gezegd is over de gezondheid van Toon. Men suggereerde namelijk dat Toon een hartinfarct had gekregen en als gevolg daarvan in de reactor zou zijn gevallen.”

Wat was de reactie van het bedrijf?

“We zijn met dit plan naar het moederbedrijf gegaan. Ze gingen akkoord en de excuses werden aanvaard. Uiteindelijk diende in september 2016 het Hoger Beroep. Daar heb ik gebruik gemaakt van mijn spreekrecht en heb ik de rechter gevraagd om de boete niet te verhogen en ruimte te geven aan het veiligheidsverbeterplan. Geen hogere boete maar meewerken aan meer veiligheid. En dus vijf jaar samenwerken met de verdachte die veroordeeld was voor dood door schuld.”

Xycarb koos voor het veiligheidsverbeterplan. Heeft dat effect gehad?

“Wij zijn gaan samenwerken. Niet blijven hangen in woede, haat en wrok. Maar omdenken zoals ze dat noemen. Van iets negatiefs iets positiefs maken. En dat heeft zeker effect gehad. We zijn in 2016 begonnen en we gaan in 2021 de balans opmaken. We weten nu al zeker dat de extra investering van vijf keer € 20.000 overschreden wordt. Er is veel meer geld geïnvesteerd in veiligheid. Veiligheid kost geen geld, maar levert geld op. De opbrengsten van de investeringen zijn bij Xycarb zichtbaar op verschillende manieren. Dat zullen we in 2021 samen met het bedrijf en onze extern deskundigen bekendmaken. Uiteraard kan het altijd beter en is een veiligheidsverbeterplan geen garantie op nul ongelukken.”

Jullie schreven samen een boek. Dat speelde nog een belangrijke rol in jullie streven

“Als nabestaanden maak je veel mee in zo’n periode. Patrick en ik hebben intensief samengewerkt al die jaren. Al die verhalen hebben gebundeld in een boek. Ieder schreef zijn eigen verhaal in z’n eigen lettertype. De publicatie van dat boek was de start van iets onverwachts. Veel mensen vonden dat wij iets bijzonders hadden gedaan. Wij vonden het eerder een logische stap: Vragen om meer veiligheid bij Xycarb voor de collega’s die verder moeten. Die boete, ongeacht de hoogte, brengt niets.”

Boek Toon

“Via de Arbeidsinspectie kwam ons boek bij de Tweede Kamer terecht. Amper vier weken na het verschijnen van ons boek is er een motie aangenomen in de Tweede Kamer om ons idee van een veiligheidsverbeterplan in de wet te krijgen. Ons boek kwam zodoende nog meer in de publiciteit. We kregen verzoeken om ons verhaal als broer en zus te vertellen. Patrick en ik geven samen lezingen. Dit doen we door heel Nederland en ook in België. We zijn bij rechters geweest, bij directies van grote bedrijven, bij opleidingsinstituten voor veiligheidsdeskundigen, Bij ondernemersverenigingen bij de arbeidsinspectie, bij verzekeraars, op congressen over veiligheid, in bouwketen bij bouwvakkers, bij scheepsbouwers. We zijn al bij heel veel bedrijven geweest. Als de corona-regels het toestaan zullen we in maart 2021 een lezing geven voor de hoofddirectie en management van een grote landelijke uitvaartorganisatie.”

Hoe reageert het publiek op jullie lezingen?

“We hebben ook in Veldhoven al zeker vier keer ons verhaal verteld. Het valt op dat vrijwel iedereen positief is over onze aanpak. Sommige ‘tegenstanders’ willen dat de boete nog steeds opgelegd kan worden aan de echte slechteriken. Wij denken dat een boete nog steeds prima kan samengaan met een verplicht veiligheidsverbeterplan.”

En toen kwam de landelijke proef

“De aangenomen motie heeft geleid tot een landelijke proef. Inspectie SZW heeft 60 pilots gehouden. Het bedrijf waar een ongeval gebeurde kreeg de keuze: een boete of meewerken aan een veiligheidsverbeterplan. Alle 60 bedrijven kozen voor een veiligheidsverbeterplan en zagen in dat die keuze ook achteraf de beste was. De veiligheid verbeterde, zichtbaar voor personeel en vaak werd er meer geld besteed dan het bedrag van de boete.”

Zelfs Koning Willem-Alexander toonde belangstelling

“Er was ook heel bijzondere waardering.  Ik ben benoemd als ambassadeur van de website Omdenken en heb de zilveren penning van de Stichting Maatschappij en Veiligheid uit handen van Mr. Pieter van Vollenhoven gekregen. In december 2019 hebben we een ontmoeting gehad met Koning Willem-Alexander. Dit was de kroon op het werk. We hebben een uur met hem mogen spreken over ons veiligheidsverbeterplan. Hij was zeer geïnteresseerd en stelde stevige vragen. Hij was goed op de hoogte. Uiteraard kreeg hij ons boek.

Tot slot hebben we een website gemaakt. Op www.waaromjijtoon.nl  kan iedereen alle informatie terugvinden.”

Karien van der Loo

Eind september kwam de uitspraak van de Inspectie SZW. Wat vond je daarvan?

“Eind september 2020, dus na bijna drie jaar onderzoek, is bekend geworden dat Inspectie SZW ons idee standaard gaat toepassen bij de kleinere arbeidsongevallen via een instructie. Dus niet bij de zwaardere dodelijke arbeidsongevallen. Dat is het voorlopige resultaat van de pilot. Dat viel ons heel erg tegen. Wij hadden gehoopt dat de Inspectie SZW nu zou doorpakken. De inspectie weet goed dat het ook werkt bij dodelijke arbeidsongevallen. Waarom dan dat verschil? En waarom niet in een wet, maar in een werkinstructie? Het moet in de wet. Het moet voor iedereen gelden. Een veiligheidsverbeterplan konden wij niet vragen omdat er geen wet voor is. Juist daarom heeft de Tweede Kamer die motie in 2017 aangenomen.”

Je vindt dat het bedrijf zelf de keuze moet maken tussen een boete of een veiligheidsverbeterplan. Waarom?

“Het belangrijkst vinden we dat de verdachte moet kiezen. Nu maakt alleen Inspectie SZW de keuze. Maar als de verdachte de keuze krijgt, geeft elke dag na het ongeval druk om een keuze te maken. En eerder kiezen voor een veiligheidsverbeterplan is beter en zegt veel over hoe een bedrijf ermee omgaat. Dus niet wachten op de straf of de veroordeling na vele jaren. Men stelt zich dus kwetsbaar op. Deskundigen, personeel, OR, Inspectie SZW kunnen reageren, oordelen en meedenken.”

En wat als het bedrijf uiteindelijk toch voor de boete kiest?

“Dan heb je als bedrijf écht wat uit te leggen. Kiezen voor een boete is namelijk de snelste, de makkelijkste en de goedkoopste weg om verder te gaan na een ongeval op de werkvloer. Zet maar een lijst op internet wie kiest voor een boete. Daar wil je als bedrijf niet op staan! Dan ben je minder aantrekkelijk voor toekomstige opdrachtgevers en werknemers. Dan kost het dus uiteindelijk nog meer geld.”

Hoe nu verder ?

“Inspectie SZW kan ons niet duidelijk maken waarom we nu starten in een zwakkere vorm. Elke week komt er in Nederland iemand om het leven op z’n werk. Elke dag worden mensen door ongevallen op het werk opgenomen in ziekenhuizen. En wat te denken van beroepsziekten vanwege onveilige omstandigheden? Daar doen we het voor. We gaan nu de landelijke politiek weer benaderen. We blijven druk uitoefenen op iedereen om ons veiligheidsverbeterplan in de wet te krijgen. Dat is en blijft ons doel. En er komt een dag dat we kunnen zeggen: YESSSS MISSIE GESLAAGD.”

 

Aanmelden nieuwsbrief
Cookieinstellingen